Deg
wass seg wussan umewusan (tamenzut), yewwêd ed taqewurart timesteclit;
u gedd gedd deg usemmad (amalas) segg semmaden u gur n ctenbir
aseggwas n Timi d tzâ n twinas d seddimraw (1969) wenzil
u yenna i yudan n teghzut n meddnin u Ayt Melul a netc d imetwanki
(amuzun) u selmed d tmussni ghurwen si tmezla u segmi, w iferrhasen
ggat u yennasen. Aya yella deg waghil n tewurungt deg usays u
selmed d usemrari nnes f iqewwaren d tmurz yegsa s cala yella.
U
ssidin ad yennefdek u sehmim n uwdaz adelsan d uswingem aàrab,
tennefdek tnimellet a deg llant sent n tdaliwin d ttmezdaght u
selmad, u tewlen imarawen ttawin ed tarwin nnsen i tikkezt d uqeddec
d wettar n tussna d tmusni, u tudef tqewwart ikmen d atrar u tedder
amedsuy (tadyant) d ameqqran.
Ayt
Melul izedghen n meddnin, imgharen, timgharin, imeqqranen imêzzyanen.
Tutlayt nnsen d tamazigh ur ssinen ca taàrabt, lekkan drusen wawalen
yyîd ahen yessnen day din. Aya f imeqqranen, mawahi imêzzyanen
mani hat ssnen nigh mani s ahad slen iss, wametwanki n taàrabt
gher waya n teghzut, ur asen yettutlay lekkan taàrabt; u netta
mmigh d amazigh (Cawi).
Ttayyi
ttabritt ag gedfer, weàsa ad yezzû tasettâ (taddagt) n wewdaz
adelsan aàrab di tarwa u qewar, yella aldira ad yessiwel gher-sen
rghiman sbajjamen; bêhra xsen ad ssnen matta asen yeqqar?! Layenni
deg waya iqeddacen imesbijjmen imetbêhren yella yidj (yan) u umetcuk
(arba) yifi hen kitc, matta zigh adeg ahen yif?!... Inezzû qli
seg wasen yeqqar waya uselmad, aya manis?! Seg wanis (acku) tmarawt
nnes ttanzilt ttaneghlatt (taberrânit) f uqewwar n Ayt Mlul.
Usin
ed wussan àddan irekkêh asen geà (akw) u metcuk d anemmegrud (interprète)
jar atsen d uselmad, seg wanis ur ssinen ca taàrabt am netta,
layenni matta d taàrabt?!... U seg way-din n tezmalt (état) ilul
asen ed weghlulles (haine) d ametwandêd deg wulawen seg wa-ya
umersi ad teddren; wid uàeddi (azray) n wussan tetwamsel asen
ed tgugayt deg wamannâd (aleggway) imetti (social) deg wjaj n
tnimellett d ssekket ttazmalt d ttanzilt fellasen u deg ghlad
(berrâ) d usun (axxam) d ssekket yidj (yâdnin), ssnent ukzen tileqqi
nnes, u degga ag yexs (ira) uselmad agmay n tsettâ n wewdaz adelsan
aàrab, yerxa imennawt iqeddacen zghulen timessi iqeddacen (tnewwcen),
iweggêd ihen u yenna sen: Mda ra ad tafem yidj yettutlay awal
n tmazeght init aya fella-s at wettigh s teyyita, u zdat aya yegguma
w iweggêd iqeddacen f wutlayi n tmazight u qqimen w ara ygin sayyi
ad yessiwel w ad yeqqel dat deffer, fus zelmâd a wer yili cca
uzeghal n tmessi w ad yettuwetta, ssi-din àaden ed d imaggwaden
u d ketc yebbi w awal n tmazeght seg mawen nnsen. Netta wa ggeqqlen
gher wa-ya n tebritt tanemruyt (tamessayt) ad yessen at d awdaz
adelsan aàrab ag gedji inqqeddacen f tgara dimm sskerfen seg wàmay
gher tmêhdârt, kti ameqqar (isem) u selmad ad rebzen; u yekka
fella-sen w ay-din, aked degga hadaghren si tedwilt timtewwelt
gher tedwilt n welmad anemmas, drus n yya ag gemran si tsergelt
(tazeqqurt), w ammi-din laked d ttefransist, tiga am taàrabt nigh
gger, layenni ur tekki cca akkay n taàrabt (influence), seg wanis
tasettâ nnes ur tegmi cca am tsettâ n taàrabt, ag gellan tedja
akkayen nnes di tarwa n teqqewart, u qqimen swangamen aswingem
n waàraben, ahen yedjin ufin timenkay seg weàseg (imujan, tabilant)
nnsen id waya n tmudri, usint asen d jar atsen d wani xsen ad
awêden, nnûzren tenbubbes fellasen, ur ufin ani uàan, nigh ad
qedden; ani kennen siy kakan w at afen d ttafransisit d ramsal
d ameqqran seg waya n wewdaz adelsan aàrab, ur ad yedji lekkan
tifewwahîn, lekkan inezgan d unuzzêr i tarwa u qewwar n meddnin
n Ayt Mlul, talya aqalti yella d amuàis, layenni ur yelli lekkan
nnes; seg wanis ur yelli deg wfus aked n yidj ss-isen (tarwa u
qewwar); ur ssinen awelli sayyi ag if?! Layenni yettuzzamez f
mamwi? Yettuzzamez f tmazeght ag gellan xsen iweddazen aàraben
at ndêlen anis ur ad tettali ur ad tetàina; matta ami tiwdi, matta
ami anezgum ?! Temhûyyer ed tmazeght seg wnil (azêkka), a s igin
iweddazen u temdêr cal u tbedd ed tnukri d ttadelsant ad teslelli
imran (pensées) iwengamen imazighen seg wdaz n inêdliben (ennemis);
w ad tgem tsettâ si tigri (Est) n tmurt imazighen gher timert
nnes (West) w ad ilin d iwnagen (indépendants) deg idles d wesquqqed
(tadamsa) d w ahen yessiwêden i tedmalin (interêts).
Revue Tifawt N:8 |